درباره سبک نقاشی کوبیسم | مجموعه هنر خورشید

نگاهی به تاریخچه نقاشی و سبک هنری کوبیسم

بنیانگذاران مکتب نقاشی کوبیسم و پیدایش سبک هنری قرن بیستم:

سبک نقاشی کوبیسم (Cubism) با نام پابلو پیکاسو (Pablo Picasso) و براک پیوند خورده است.

سبک کوبیسم از برجسته ترین و قابل تامل ترین سبک های نقاشی هنری قرن بیستم به حساب می آید ، که نو آوری بسیاری را در خود نهفته دارد و همچنین تاثیر بسزایی بر دیگر مکاتب هنری قرن گذاشته است.

فضای تصویری جدیدی که این مکتب ارائه کرد جایگزین فضای تصویری حاکم بر اروپا پس از عصر رنسانس شد. هنرمندان کوبیسم کوشیدند با قاعده مند کردن اصول هنری بر زاویه ی دید جا به جا شونده اشیاء تاکید ورزند و اشیاء را چنان نشان دهند که گویی از چندین زاویه دیده می شوند.

هلن گاردنر در این خصوص این گونه نظرش را بیان می دارد:

فضای پرسپکتیو در نقاشی غربی از زمان ماساتچو به بعد شکل فضای پیوسته و ناگسسته ای به خود می گیرد که از نقطه دید واحد تثبیت شده است.

درباره این فضای خشک هندسی می توان گفت که تمام اشیاء شبیه سازی شده در آن همزمان هستند … کوبیسم با همزمانی نوع جدیدش یعنی همزمانی زاویه های متفاوت دید، پیوستگی تصویر و شکل ظاهر را از بین برد و شکل انتزاعی را به جایش گذاشت؛ ولی این تحول از کجا ریشه می گرفت ؟

سال ۱۹۰۶ نقطه عطفی در تاریخ هنر مدرن به حساب می آید. در این سال نظریات سزان درباره نمایش واقعیت و طبیعت موجب حرکت های نوین در نقاشان جوان ساکن پاریس شد.

در حقیقت سه عامل وفات سزان، نمایش آثار وی درپاریس و انتشار نامه مشهورش درباره ی نگاه دوباره به طبیعت، به کمک اشکال و حجم های هندسی ای مانند: استوانه، کره، مخروطی و مکعب در این سال تاثیر عمیقی بر نگاه هنری نقاشان جوان پاریس گذاشت.

در این یادداشت سزان بر این اصل تاکید ورزید که [ هنرمند می بایست] طبیعت را به صورت اشکال هندسی یعنی مکعب ها، استوانه ها، مخروطها و کره ها ببیند.

نقاشان جوان با مبنا قراردادن این اصل به مبحثی نو در هنر پرداختند که به بازنمایی نوین طبیعت منجر شد. آنها دنباله روی از واقع گری های سنت نقاشی اروپا را پاسخگوی نیاز خود نمی دیدند، بدان علت که نمی توانستند زوایای دید پویایی را در آثار خود به نمایش در آورند.

توجه اصلی هنرمند این دوران بر توالی مکانی و زاویه دید متحرک بود. او نمی خواست اشیاء را به گونه ای به تصویر کشد که فقط در لحظه ای معین دیده شود.

نقاشان کوبیسم در ابتدا با تأ ثیر از نظریات سزان مبنی بر شکستن زاویه دید، جهان را با نگاهی عقلایی و هندسی نگریستند و مبانی زیبا شناختی خود را بر آن اصل استوار کردند.

آنان با این نظریه درصدد تصویر کردن واقعیت بیرونی اشیاء نبودند بلکه شکستن فرمها و ایجاد زوایای مختلف دید را در یک فضای تصویری مورد توجه قراردادند.

علاوه بر نظریه سزان، آشنایی با هنر غیر اروپایی مانند هنر ماسک آفریقاییان که هنری غیر واقع گرا و معنوی است عاملی شد تا این نقاشان جوان یک شیء را نه تنها از همه جهات مادی مورد بررسی قرار دهدند، بلکه درون و باطن اشیاء را نیز بررسی کنند.

تلاش آنان به تصویر کشیدن کل نمود های شیء بود، ولی به طور عملی دستیابی به این امر ممکن نشد. بدین جهت آنان تنها در به تصویر کشیدن شیء در محدوده دیدشان توانستند به موقعیت هایی دست یابند. در این خصوص جهات مختلف دید را با شکستن فرم به اشکال هندسی و سطوح زاویه دار به انجام رساندند.

تصویر تابلوی ” دوشیزگان آوینیون “ اثر پیکاسو در سال ۱۹۰۷ به عنوان نخستین حرکت کوبیسمی شناخته شده است که در آن هم تاثیر نظریات سزان و هم ویژگیهای هنر آفریقایی را می توان به خوبی ملاحظه کرد. در دوشیزگاه آوینیون می توان تلفیق همزمان فضای دو بعدی و سه بعدی را تجربه کرد.

در این اثر هنرمند به مدد احجام ساده هندسی و خطوطی مقطع و بریده پیکر هایش را به نمایش در آورده است. او از خطوط محیطی پیکره ها فراتر می رود تا فضایی واقع گرایانه را به نمایش در آورد و سنت شکنی از ویژگی های این اثر به حساب می آید.

مبانی زیبا شناختی سبک نقاشی کوبیسم طی هفت سال (۱۹۰۷ – ۱۹۱۴) شکل گرفت و در سده های بعدی زوایای دیگری از آن نیز شناخته شد. یکی از مهمترین دستاورد های جنبش هنر کوبیسم نگاه جدید به فضا بندی اثر بدون استفاده از پرسپکتیو خطی است.

کوبیسم در لغت معنای مکعب گرایی است. ماتیس در نمایشگاه ۱۹۱۱ پاریس آثار براک را رد کرد و با تمسخر تابلو های براک را مکعب های کوچک خواند. در این زمان لویی دوسل منتقد فرانسوی، آثار نقاشان این جنبش هنری را مکعب گرایی نامید.