مفهوم هنر پست مدرنیسم | مجموعه هنر خورشید

ورود مدرنیته در دنیای هنر معاصر و تقابل با سنتگرایی

پست مدرنیسم – post-Modernism :

واژه پست مدرنیسم ، اصطلاحی برای جنبش های هنری پس از دهه ۱۹۶۰ است؛ که در عرصه ادبیات و فلسفه نیز به صورت گسترده ای به آن پرداخته شده است. درباره پست مدرن مباحث زیادی مطرح شده ولی هنوز تعریف جامع و کاملی برای آن بیان نشده است.

یکی از دلایل نبود تعریف یکسان و مدون برای پست مدرنیسم وجود نظریات و آرای متفاوت و غیر همسانی است که در این باب ارائه گردیده و در دهه های مختلف مباحث متعددی به آن اضافه گشته و یا از آن کاسته شده است.

تعبیر کلی بسیاری از نظریه پردازان درباره پست مدرن مفهوم جنبشی ( ضد نوگرا ) یا ( پس از نوگرا ) است. اگرچه پست مدرنیسم در دورن خواستار نوآوری در گرایش ها و جنبش های هنری و مباحث نظری دیگر است.

ولی برای اثبات خود معیارها و اهداف مدرنیسم را رد می کند و منتقد ساختار نظری ( ایدئولوژیک ) مدرنیسم است و بر خلاف مدرنسیم تصریح و تاکید در بازگشت به سنتها، تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات دارد.

پست مدرنیسم در چند دهه اخیر در غرب به عنوان نظریه و فلسفه حاکم برهمه علوم و فنون مطرح شد ه است و می توان به طور کلی عنوان کرد که یک حرکت فرهنگ ساز است.

لازم به ذکر است که ماهیت پست مدرنیسم از اواسط دهه هشتاد به واسطه تحولات فناوری و فراگیری ارتباطات و کشفیات نوین، چهره ی متفاوتی را پیدا کرده است.

در مجموع اگر بخواهیم یک معنای کلی و فراگیر در ارتباط با پست مدرنیسم ارائه کنیم می توان چنین بیان داشت که پست مدرنیسم، سنتی فراتر از مدرنیسم را دنبال می کند.

از این رو بسیاری از مسائلی که در مدرنیسم معتبر شناخته می شد در دوران پست مدرنیسم رد شده و یا به گونه ای دیگر به آن پرداخته شده است.

یکی از اصول اولیه پست مدرنیسم انکار حقیقت مطلق و نسبی قلمداد کردن همه امور و اعتبارات زندگی بشری است. پست مدرنیسم همه علوم، فنون، فلسفه ها، تفکرات و باورها را امری نسبی می داند و بر این اصل پای می فشارد که هیچ امر و واقعیت مطلقی وجود ندارد.

تمامی واقعیتها وابسته به زمان، مکان، دریافت ها و ادراکات بشر است و بر این اساس اثبات می کند که انسان توان بازشناختن یک امر تصویری و یک واقعیت محسوس را از هم ندارد. بسیاری از واقعیت ها برای او وانمود و بازسازی می شود و شاید بسیاری از وقایع اتفاق نیفتاده و هرگز حادث نشده باشد.

از اصول دیگری که پست مدرنیسم بر آن تاکید می کند این است که به هر امر، هر مفهوم یا هر چیزی می باید با تردید و شک نظر افکند و آن را ناپایدار و درهم شکننده دانست.

پست مدرنسیم با تکیه بر اصول ناپایدار و شک بر انگیز هر امر مطلق و محکمی را از پایه نفی می کند و برای هیچ امری از امور عالم مطلق و محکمی را از پایه نفی می کند و برای هیچ امری از امورعالم چهارچوب و قاعده مندی را نمی پذیرد.

این سبک هنری اگر چه در بطن خود بی هویتی فرهنگی و سنتی را رد می کند؛ ولی از طرف دیگر به فرهنگ بدون مرز تکیه دارد. هنر پست مدرن در ضدیت با مدرنیسم همواره مشوق بازگشت به هنر بومی و قبیله ای و هنری عوام بوده است.

امروز تبلیغات بازرگانی که تا چندی پیش به سبب کیفیت های مردم پسندانه، هنر عامیانه شمرده می شد شکل یک هنر تازه را به خود گرفته است.

این سبک به صورت مستقیم جایگاه مستقلی در هنرهای تجسمی ندارد و از سبک، شیوه و یا نوع خاصی از شاخه های مختلف هنری به ترکیب و تلفیقی از هنرها می پردازد.

به طور کلی باید اذعان کرد که از دهه شصت قرن بیستم، هنر وارد مبحث و ساختار نوینی می گردد که در آن ترکیب و تلاقی همه شاخه های هنری را تقریبا هماهنگ و همزمان با یکدیگر می توان دنبال کرد.

قبل از ورود به مبحث جنبش های هنری پست مدرن، لازم است به شاخصه ها و ویژگی های این جنبش ها که دارای وجوه مشترک در میان تمامی اشکال آن است اشاره کرد:

تمایل به تلفیق همزمان عناصر غیر متجانس در یک اثر هنری .
استفاده از فناوری و تکنیک های مدرن روز و بهره گیری از تحولات فنی آنها در یک اثر.
به کارگیری نشانه ها، نماد ها و اساطیر برای نشان دادن مضامین در ارتباط با سنت یا محتوایی خاص.
ارائه مفهوم تنهایی، بی پناهی، بی هدفی و رهایی انسان در جهان صنعتی و مدرن.
پرداختن به ریشه های تاریخی و اجتماعی فرهنگها و ملل ها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم.
مطرح شدن فردیت و هویت هنرمند در اثر هنری.
عدم ارائه ارزشهای اخلاقی و هنری و عدم تاکید بر خوب و بد آنها.
مهم شمرده شدن نقش مخاطب یا تماشاگر که در نقطه خلق اثر با هنرمند اشتراک پیدا می کند.
در این نظریه مخاطب با درک و فهم خود می تواند جریان مفهومی دیگر، غیر از آنچه که هنرمند در نظر دارد به یک اثر بدهد.
و در انتها پست مدرنیسم به هیچ عنوان پیشنهاد دهنده قالب یکسان و محدودی برای خلق اثر هنری نیست؛ بلکه درهم شکننده تمامی قالب های از پیش تعیین شده است.

با توجه به منطق و ساختار پیچیده هنر در پست مدرنیسم باید اذعان داشت که جنبش های هنری این دوره، زبان نوینی برای بیان بی پناهی و رها بودن انسان و اعتراض او به سیاست های جاری دنیای متمدن غرب ایجاد کردند و مفاهیم بسیار عمیق تری را نیز در درون خود نهفته دارند.

مطلب پیشنهادی برای مطالعه در زمینه هنر قرن بیستم:

بررسی تحولات نوین در هنر و هنرمندان قرن بیستم