عنصر بافت در هنرهای تجسمی

آشنایی با مبانی هنرهای تجسمی

کاربرد عنصر بافت در ایجاد یک اثر بصری

مفهوم عنصر بافت و ویژگی های بصری آن:

عنصر بافت نمود و ظاهر یک سطح است از جنبه کیفیت و قابلیت لمس کردن آن …

بافت تنها عنصر بصری است که از طریق دیدن، احساس لمس کردن را در بیننده و مخاطب بر می انگیزد. در واقع بافت کیفیتی است که بیشتر در سطح بیرونی اشیاء و از طریق حس لامسه تجربه و قابل باور می گردد.

از ویژگی های عنصر بافت این است که خصوصیات سطح شکل موجود را تعریف می کند. هر شکلی دارای سطح و هر سطحی ویژگی های خود مانند انواع بافت را دارا می باشد.

طبیعت پیرامون ما سرشار از بافت است و در حقیقت جسمی در طبیعت وجود ندارد که فاقد عنصر بافت باشد. البته بافت های متنوعی نیز توسط انسان بروی اجسام ایجاد می شود که می تواند حتی جنبه هنری نیز داشته باشد.

ایجاد بافت از طریق نقاشی و یا اعمال فشار بر یک روی یک سطح، هر کدام قابلیت ایجاد بافت را برای ایجاد یک اثر بصری دارا می باشند.

البته لمس کردن و دیدن دو تجربه مستقل از یکدیگر می باشند. با دیدن یک سطح دارای بافت، انگیزه ای برای لمس کردن آن در بیننده و مخاطب اثر هنری ایجاد خواهد شد.

• مفهوم بافت بصری:

بافت بصری دارای ویژگی دو بعدی می باشد و به عبارتی بافتی است که با چشم دیده می شود. بافت بصری تنها از طریق چشم مشاهده شده و درک می شود، البته بافت بصری حس لامسه بیننده را نیز برای لمس بافت تحریک می نماید.

در آثار تجسمی هنرمندان می توان انواع بافت های بصری را که توسط روش و مواد مختلف ایجاد شده اند به وضوح مشاهده نمود.

انواع روش های ایجاد بافت بصری:

• روش طراحی و نقاشی

طراحی و نقاشی دو روش بسیار ساده برای به وجود آوردن بافت بصری می باشند. در طراحی می توان از حرکات دست، با خط های مختلف، نقش های گوناگونی را ایجاد نمود.

حتی با ایجاد تراکم، پراکندن خطوط و یا ضربات مختلف و متعدد قلم مو و یا هر جسم اثر گذارنده دیگر می توان به بافت های انتزاعی نیز دست یافت.

• روش چاپ برای ایجاد بافت رنگی:

سطحی را در نظر بگیرید که دارای بافتی ناصاف است و یا هر بافتی که هنرمند طراح در نظر دارد، سطح  را به مرکب، رنگ روغن و یا هر ماده مشابه دیگری که بتواند سطح بافت را بپوشاند آغشته می نمایند؛ سپس کاغذ سفیدی را بر روی آن قرار داده و پس از یک تماس کوتاه با سطح بافت، بر روی کاغذ بافت های زیبایی ایجاد خواهد شد.

• روش رنگ روغن و آب :

این تکنیک بر مبنای تضاد دو عنصر شکل می گیرد و بهترین روش برای انجام این تکنیک، تجربه مستقیم کار بر روی شیشه می باشد.

ابتدا باید طرح ها و رنگ هایی را که مد نظر می باشد همراه مقداری آب به عنوان ایجاد فضای منفی – که در هنگام اختلاط با رنگ به هم آغشته نمی شوند – را آماده کرد.

بعد از ایجاد طرح بر روی شیشه، کاغذ یا مقوایی را بر روی شیشه قرار داده و به این ترتیب طرح منتقل خواهد شد.

برای ایجاد بافت های مختلف و رنگی روی شیشه می توان از آب مرکب، رنگ های متنوع روغنی، قیر با حلال های مناسب و انتقال آن بر روی سطح مناسب استفاده نمود.

• روش برگردان بافت:

یکی از ساده ترین ولی موثرترین راه انتقال بافت این است که کاغذی نازک را بر روی سطح بافت داری مانند چوب یا هر جسم دیگری که دارای بافت مناسبی باشد قرار داده و با پهنای ذغال یا گرافیت روی آن کشیده تا در نهایت بافت سطح زیرین بر روی کاغذ منقل شود.

این عمل همانند انجام آن با سکه می باشد که تقریبا همه در دوران کودکی برای یک بار آن را تجربه کرده اند.

• روش پاشیدن و ریختن مواد برای ایجاد بافت:

با افشاندن، پاشیدن یا ریختن رنگ، مواد مایع رقیق یا غلیظ بر روی یک سطح، بافت های انتزاعی زیبایی به وجود خواهد آمد.

از هنرمندان مطرحی که نقاشی خود را بر پایه این تکنیک بنا نهادند و آثار زیبایی را خلق نمودند می توان به جکسون پولاک – Jacson Pollock – اشاره نمود.

این هنرمند و نقاش آمریکایی رنگ های متنوع را بر روی سطح بزرگی توسط یک  قلم مو و از یک ارتفاع مناسب به صورت رشته رشته بر روی سطح مورد نظر ریخته و در نهایت طرح و بافت دلخواهش را ایجاد نموده است.

این سبک از نقاشی با عناوینی چون نقاشی ناگهانی، نقاشی جنبشی یا کنشی شناخته شده است که در بستر سبک هنری پاپ آرت Pop Art – شکل گرفت، در حقیقت این سبک به عنوان یکی از گرایش های هنر پست مدرن – Postmodern – در اعتراض به ساختارگرایی افراطی جنبش هنری مدرنیست پدید آمد.

• روش دود دادن و سوزاندن برای ایجاد بافت:

در این روش می توان سطح مورد نظر را روی شعله های دود نگهداشت و ایجاد بافتی خاص نمود. البته می توان قسمت هایی از سطح مورد نظر را حتی سوزاند.

ترکیب روش دود دهی و سوختن در کنار هم بافت زیبایی را برروی سطح مورد نظر پدید خواهد آورد.

• روش خراشیدن و ساییدن برای ایجاد بافت:

در این روش با خراشیدن یا ساییدن یک سطح رنگ شده و یا آغشته به مرکب یا جوهر، می توان به وسیله یک ابزار نوک تیز ایجاد بافت نمود.

برای خلق این نوع از بافت می توان سطح یک مقوای گلاسه را با مرکب سیاه و یا هر رنگ دیگری پوشاند و سپس از یک وسیله مثل میخ یا تیغ کاتر برای خراشیدن روی سطح برای ایجاد بافت استفاده نمود. این خراشیدگی ها می تواند به صورت تصادفی باشد و با اینکه از یک طرح و یا الگوی مناسب پیروی نماید.

---

مجموعه هنر خورشید | بهار | ۱۳۹۸ شمسی .

© تمامی حقوق این وبلاگ محفوظ و متعلق به مجموعه هنری خورشید میباشد.