طراحی در هنر سفالگری

آشنایی با اصول مقدماتی طراحی در ساخت اجسام سفالین

چگونگی طراحی و ساخت در سفالگری:

آثار تاریخی و باستان شناسی سفالینه های یافت شده و بررسی طراحی و نقوش سفال های موجود در مناطق مختلف جهان که هر کدام به گونه ای نماینگر فرهنگ و تمدن جوامع کهن آن دوره تاریخی می باشند بسیار قابل توجه است.

از بررسی نقوش اجسام سفالین قدیمی می توان به این نتیجه رسید که نقاشی و هنر تزئین بر روی سفال در ابتدا با طرح های اولیه بسیار ساده شروع و در نهایت با روش های مختلی همانند: ایجاد نقوش برجسته، بافت های مختلف، انواع لعاب های تکنیکی، فرم های هندسی و … به تکامل رسیده است.

• مفهوم اصول اولیه طراحی:

دیدن یک شئ نه تنها شامل تمرکز چشم ها بر آن می باشد، بلکه در عین حال مغز را نیز برای مشاهده قسمت های مختلف و ارزیابی و مقایسه آن جسم با دیگر اجسام همسان خود و تصمیم گیری در مورد برتری دادن به آن، به فکر و اندیشه وادار خواهد کرد.

آنچه مسلم است اصول اولیه طراحی علمی است که در کل جهان بدون توجه به زمان ، مکان و نوع جنس رعایت می شود و این اصول در طراحی و تکامل حجم های سفالی و اشکال سرامیکی هنری – صنعتی نیز کاربرد داشته،  قابل توجه و بررسی می باشد.

طراحی کردن در واقع ارائه نقشه ی موضوعی است که به بهترین صورت هدف و مقصود اصلی طرح را برساند و در ضمن طرح مورد نظر باید با محیط پیرامون خود و موضوعات اطراف هماهنگی لازم را نیز داشته باشد.

• وحدت در طراحی:

لازمه وحدت در طراحی این است که همه جزئیات طرح برای یک هدف معین جهت داده شود و از هر چیز و مورد زائدی که نظر بیننده را به انحراف بکشاند باید به طور کلی پرهیز شود.

• نظم در طراحی:

در طراحی نظم بدین معنی است که ارتباط میان اجزاء مختلف طرح باید به آسانی قابل تشخیص باشد. این ارتباط می تواند بین قسمت های مختلف طرح، تقارن در حول یک خط یا یک نقطه، تناسب بین اجزاء مختلف طرح و یا هماهنگی و هارمونی بین رنگ های سطح یک جسم باشد.

• تنوع در طراحی:

ایجاد تنوع در طراحی باعث می شود که اجزای یک طرح بهتر دیده شود. یک بیننده بیشتر تمایل دارد که تنوع بیشتری را در یک شئ مشاهده کند و اغلب افراد از طرح های یکنواخت و تکراری گریزان هستند.

برای دستیابی به یک طراحی اصولی و متناسب باید نکات زیر را رعایت نمود:

• تناسب در طراحی: ایجاد تناسب در جزئیات طرح، روشی موثر در به دست آوردن وحدت و نظم است.
• ایجاد تناسب در طول خطوط طرح با نسبت های مختلف.
• ایجاد تناسب در سطوح طرح با نسبت های مختلف.
• تعادل یکی از نکات مهم در طراحی و برای ایجاد یک طرح خوب می باشد.
• ایجاد ریتم یا تکرار اجزای یک طرح، یکی دیگر از عوامل ایجاد نظم در طراحی یک شئ می باشد.
• هارمونی یا هماهنگی نیز یکی از ویژگی های مهمی است که یک طرح دارای نظم باید از آن برخوردار باشد.
• نظم خطوط طراحی: یکی از مهم ترین موضوعاتی که در ایجاد نظم و وحدت بین اجزاء دخیل می باشد، به نظم درآوردن خطوط طرح است که به ترکیب نهایی طرح نیز استحکام می بخشد.
• واضح بودن طرح: هیچ نکته مبهمی در یک طرح خوب نباید وجود داشته باشد.
• علامت تاکید در طرح: تاکید، علامت و یا نشانه هایی هستند که نظر بیننده را به سرعت به تنها نکته مهم طرح جلب می کنند و در ضمن طرح را از حالت یکنواختی نیز خارج می سازند.

مواردی که در مجموع یک طرح خوب را برای اجرا ایجاد خواهند کرد، عبارتند از:

• خطوط یا سطوحی که در یک صفحه در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
• خطوط ، صفحات فضایی و اجسام توپری که در فضا در کنار هم قرار گرفته اند.
• درجه تیرگی و روشنی: یک هنرمند طراح می تواند رنگ زمینه طرح خود را با تیره و رشن نمودن از سفید تا سیاه و برعکس آن تغییر دهد.
• کاربرد رنگ: در قطعات سرامیکی کاربرد رنگ های اکسیدهای فلزات قلیایی خاکی همیشه مناسب بوده اند، چرا که می توان چنین رنگ هایی را با روش های بسیار ساده با یکدیگر ترکیب کرده و اثرات رنگی مطلوبی را به دست آورد. البته از رنگ هایی با جلای فلزی – لاستر و … اگر با مهارت استفاده شوند، تاثیرات رنگی خیره کننده ایی بر روی سطح بدنه سرامیکی خواهند گذاشت.
• ایجاد بافت و طرح بر روی بدنه های سرامیکی نیز یکی دیگر از موارد مهم در طراحی بدنه های سفالین و سرامیکی می باشد. بافت روی سطوح اجسام ، زیبایی خاصی به شکل و فرم بدنه سفال یا سرامیک می بخشد.

طراحی بر اساس کاربرد بدنه سفال – سرامیک:

کاربرد هر شئ تعیین کننده شکل و فرم اصلی آن می باشد و همین طور شکل و فرم یک بدنه سرامیکی نیز نشان دهنده کاربرد آن شئ برای افراد مخاطب می باشد.

در واقع زیبایی نهایی برای یک جسم و حجم سفالی موقعی حاصل می شود که یک جسم سفالین – سرامیکی با استادی تمام با محیط اطراف خود مطابقت داشته و همچنین به بهترین شکل کاربردی خاص در زندگی و فرهنگ جامعه داشته باشد.

• به کارگیری مواد و مصالح مناسب:

استفاده از مواد مناسب، یکی از موارد مهم در هنر سفالگری و سرامیک سازی می باشد. در گذشته به دلیل عدم امکان پخت با درجه حرارت بالا، بیشتر بدنه های سفال نرم و سست با جداره ضخیم ساخته و پرداخته می شدند.

در حالی که امروزه با ساخت کوره های مدرن و امکان پخت با درجه حرارت مناسب، زمینه ای فراهم گشته است که بدنه هایی از جنس خاک های متفاوت با استحکام مناسب و شیشه ای که بسیار ظریف بوده و همچنین دارای جداره ای نازک هستند به راحتی توسط هنرمندان سفالگر و سرامیک طراحی و اجرا شوند.

• روش تولید سفال هنری:

روش تولید آثار سفالین – سرامیکی از دیگر موارد مهمی می باشد که با توجه به استفاده از مواد جدید و مناسب، روش های تولید را نیز متحول نموده است. به طور مثال خاک های رسی، کائولن، دوغاب هر کدام روش تولید متفاوتی دارند. همچنین ویژگیهای مختص به مواد و ترکیبات آلی … و درجه پخت های متفاوت برای هر کدام از آنها قابل توجه است و تاثیر فراوانی در نتیجه کار به جای می گذارد.

امروزه روش های تولیدات هنری سفال – سرامیک به یک یا دو روش خلاصه نمی شوند، شاید در گذشته نام سفالگر تنها تداعی کننده چرخ سفالگری و دستانی گِل آلود بود؛ ااما در حال حاضر یک هنرمند سرامیکصاحب سبک و دارای تکنیک های مختلف برای خلق آثار هنری منحصر به فردی است که می تواند تمام ویژگی های یک اثر هنری تلفیقی و یا انتزاعی را را در برگیرد و تکنیک هنری اش را برای مخاطب خاص خود به نمایش بگذارد.

• ---

  مجموعه هنر خورشید | تابستان | ۱۳۹۸ شمسی .

  © تمامی حقوق این وبلاگ محفوظ و متعلق به مجموعه هنر خورشید میباشد.