طراحی و تناسبات حجمی در سفالگری
طراحی خوب برای سفال:
یک طراحی خوب آمیزه ای است از بینش و ذوق هنرمند سفالگر ، رعایت اصول طراحی در سفالگری از نکات مهم در خلق یک اثر هنری می باشد. تناسب ، تقارن، ایستایی ، توازن و …
باید به این نکته توجه داشت که نگاه کردن و دیدن دو عمل متفاوت است.
دیدن یک شئ نه تنها شامل تمرکز چشم ها می باشد بلکه در عین حال مغز را نیز برای مشاهده قسمت های مختلف و ارزیابی و مقایسه آن با اجسام همسان تحت تاثیر قرار می دهد.
اینگونه دیدن، بیننده را برای تصمیم گیری در مورد برتری دادن آن به فکر و اندیشه وادار خواهد کرد.
اصول اولیه طراحی در کل جهان بدون توجه به زمان، مکان و نوع جنس همواره رعایت می شود و پیروی از این اصول برای طراحی، ساخت اجسام سفالی و همچنین خلاقیت هنرمند قابل بررسی می باشد.
از این رو برای طراحی یک حجم سفالی – سرامیک به نکاتی چند اشاره می گردد:
- هدف و کاربرد اولیه سفال باید در کار مشهود باشد.
برای مثال: طرحی مشخص و هدفمند، نحوه کاربرد یک سفال مصرفی را به بهترین وجه بیان می کند.
تعدادی از سفالینه ها به خاطر اینکه حس زیبا پرستی انسان را ارضا کرده و نیز همواره قابل استفاده بوده اند، سالها بدون تغییر مانده اند. برخی دیگر نیز به دلیل عادات روزمره یا نقصان تخیل انسانی به شکل اولیه باقی مانده اند.
در هر دو صورت یک طرح را باید به شکل انتقادی و با دید ثابت نگاه کرد.
یک قوری سفالی را فقط با این معنا که دارای دسته ای برای برای گرفتن و لوله ای برای ریختن است نباید در نظر گرفت و طراحی کرد، یک قوری سفالی ممکن است که دسته معمولی نداشته باشد و نحوه استفاده از آن نیز متفاوت باشد.
- قسمت های مختلف یک سفال باید منعکس کننده اهمیت آن باشد.
پارچی با بدنه ای کوچک و آبریز بزرگ ممکن است برای نگهداری آب باشد، اما اگر کاربرد اصلی ظرف را که نگهداری مایعات است، در نظر داشته باشیم پس بدنه پارچ باید از آبریز آن بزرگتر باشد.
نقش آبریز در به جریان آوردن مایع و ریختن آن خلاصه میشود و دسته ظرف باید برای برداشتن، حمل و ریختن آب مناسب باشد.
- توازن در ساخت یک قطعه سفالی از نکات بسیار مهمی است.
در بیشتر ظروف سفالی که ساخته میشوند، تقارن به صورت ذاتی ایجاد خواهد شد؛ زیرا برای ایستادن شیء باید توازن در آن وجود داشته باشد.
البته در صورتی که محور اصلی فرم در امتداد پایه آن باشد نیازی به تقارن در آن شکل نیست. یک ظرف سفالی باید در گرداگرد خود محوری بصری داشته باشد تا رضایت بیننده را جلب نماید. مواردی همچون لوله، پایه و دسته می توانند توازن دینامیک را ایجاد کنند.
- تاثیر تقابل و کنتراست رنگی ظروف سفالی …
برای مثال یک فرم استوانه ای می تواند زمینه ای ایجاد کند که ساخت و ساز بافت را بر روی یک سطح پیچیده به سادگی میسر سازد.
به هر حال اگر یک ظرف سفالی بدون هدف و جسورانه ساخته شده باشد، به آشفتگی تبدیل شده و نتیجه خوبی نخواهد داشت.
کنتراست در رنگ ها نیز یکی از موارد مهمی است که باید به آن توجه داشت. رنگ ساده درون یک ظرف، کنتراست فعالی برای مقایسه با بیرون آن ایجاد می کند.
برای ایجاد یک کنتراست ایده آل میان فضاهای مثبت و منفی، همواره یکی از فضاها باید از دیگری وسیع تر باشد. به طور مثال کاسه ای که عرضش از عمق آن بیشتر است نسبت به طروفی که ابعاد یکسانی دارند، جذاب تر است.
- سادگی میتواند بهترین شکل بیان هنری یک ظرف سفالی باشد.
اثر سفالی که به راحتی بیان کننده یک ایده است می تواند در بیننده خارج از آنچه هنرمند انتظار دارد انگیزه ایجاد کند، البته این بدان معنی نیست که برای تاثیرگذاری موضوع حتما باید ساده گرایی کنیم.
زیرا در یک شی مرکب وچند قسمتی هم میتواند سادگی وجود داشته باشد به شرط اینکه هیچ مورد خاصی ذهن بیننده را از کل اثر غافل نکند.
- تاثیر کیفیت لمسی کار بر مخاطب …
مردم دوست دارند اشیای سرامیکی و سفالین را لمس کنند. استفاده از یک ظرف صاف سرامیکی برای نوشیدن آب یا خوردن غذا لذت بخش است.
حجم های پیکره ای سفالی دارای قسمت های زبر و خشن که با نقاط صاف و نرم متضاد است، نور را می گیرند و یک جاذبه بصری و فیزیکی در خود ایجاد می کنند.
- جسارت و مبالغه به آثار سفالی و سرامیکی حیات می بخشد.
منحنی های ضعیف، تغییرات خطی بی دلیل و منطق از قسمت شکم تا شانه گلدان سفالین و لبه بسیار نازک نشانگر یک شکل بی هدف و معمولی می باشد.
در حالیکه شانه ای برآمده با گردش روی گردنی باریک و نیز لبه ای برآمده و مشخص می تواند یک گلدان سفالی – سرامیکی را بهتر و باشکوه تر به نمایش گذارد.
- تناسب می تواند به حجم ساخته شده قدرت و هیجان خاصی بدهد.
ایجاد تناسب در حجم سفالی می تواند سبب اقتدار جسم می شود، همان گونه که می تواند در مواردی هم زیبایی و قدرت آن حجم را از بین ببرد.
یک گلدان سرامیکی باریک و بلند، در یک نگاه و یکجا به چشم می آید در حالی که یک طرح چاق و کوتاه به نظر سنگین و مرده می آید.
در شروع کار نسبت سه به یک را میتوان برای ایجاد تناسب در حجم ظرف در نظر گرفت. اگر ارتفاع حجم سفالی سه یا چند برابر عرض آن باشد، آن اثر جالب و چشمگیر خواهد بود.
رعایت این نسبت در خصوص فرم های باز، اگر عرض آن سه برابر یا بیشتر از طول آن باشد نیز قابل اجرا است. تناسبات حجمی یک ظرف، وزن بصری آن را کنترل و متوازن می کند.
- هر حجم سفالی دارای وزن مخصوصی به خود می باشد.
به طور مثال : اگر یک فنجان سنگین تر از آنچه که هست به نظر بیاید، میزان زیبایی آن نیز به همان اندازه کاهش خواهد یافت.
استفاده از ورقه های نازک و فتیله های گِلی و ساختن دیواره های ظریف برروی چرخ سفالگری، نتایج خوبی داشته است. البته در روش چرخکاری سفال این مورد چندان امکان پذیر نیست و نمی توان ظروف سفالین بسیار سبک ساخت.
- اجرای حرفه ای و دقیق یک طرح نتیجه مطلوبی خواهد داد.
اگر اجزاء یک کار هنری بدون دقت و ظرافت لازم به یکدیگر اتصال داده شوند و همچنین اگر در چرخکاری بدنه سفال و لعاب زدن نیز توجه کافی به عمل نیاید، به طور یقین بهترین ایده ها و خلاقیت های هنری از بین خواهد رفت.
گاهی لازم است که حرکتی خاص صورت گیرد تا حجم را از حالت کسل کنندگی و پیش پا افتادگی نجات دهد.
-
مجموعه هنر خورشید | بهار | ۱۳۹۹ شمسی .
© تمامی حقوق این وبلاگ محفوظ و متعلق به مجموعه هنر خورشید میباشد.