جایگاه رنگ در نقاشی مینیاتور ایرانی

 شیوه رنگ گذاری در نقاشی ایرانی 

در واقع روش و نوع رنگ گذاری در نقاشی مینیاتور ایرانی، بسیار ارزشمند و با دقت فراوان صورت می گیرد تا نگارگر به نتیجه دلخواه خود دست یابد، که نهایت ظرافت و یکدستی در رنگهای درخشان است.

رنگ گذاری نگارگران ایرانی در سده های پیشین این گونه بود که تمام صفحه کار خود را به طور کامل رنگ آمیزی می کردند.

هنرمندان نگارگر چیره دست مدت زمان طولانی را برای یک اثر هنری صرف می کردند، البته نه به صورت تفریحی و در زمانهای دلخواه …

بلکه از صبح تا شب به طور منظم همچون هنرمندی پرتوان که تمام انرژی و توانش را برای خلق یک اثر بدیع به کار می برد ، ایشان نیز به طور پیوسته و مداوم مشغول به کار بودند.

هنرمندان نگارگر کاملا آگاهانه از به کار بردن سایه روشن امتناع کرده و در نتیجه فضاهای نقاشی آنان از رنگهای یک پارچه و خالص انباشته می گشت.

از آنجایی که در نقاشی ایرانی – مینیاتور –  قانون پرسپکتیو رعایت نمی شود؛ شخصیتها، حیوانات و گیاهان و دیگر عناصر نگارگری … با اینکه در دور دست قرار دارند به اندازه عناصر جلوی صحنه نقاشی بزرگ به تصویر کشیده می شوند، بنابراین رنگ های آنها نیز به یک اندازه خالص و درخشان به نظر می رسند.

نگارگر ایرانی در پی تقلید و کپی برداری محض از واقعیت نمی باشد، به همین دلیل نیز در رنگ گذاری نیز از واقعیت های عینی پیروی نمی کند. با نگاهی گذرا به نقاشی ها و مینیاتورهای قدیمی ایرانی می توان دریافت که رنگ ها مطلقا تقلیدی از واقعیت نمی باشند.

غنا و تنوع رنگها در نقاشی ایرانی زائیده ذهن خلاق و روحیه خیال پردازی هنرمند نگارگر می باشد. آنچه مهم است، این است که تمام رنگها در جایی قرار گرفته اند که باید قرار بگیرند و همچنین در عین حال از طریق موقعیت و مکان جا گذاری رنگ ها، با رنگهای اطرافشان ارتباط و هماهنگی خاصی برقرار می نمایند.

کاربرد رنگ در نقاشی های قدیمی – مینیاتور ایرانی:

رنگ در نگارگری از سویی با الزامات درونی نقاشی و از سوی دیگر به برداشت ذهنی هنرمند از واقعیت وابسته است.

تنها رنگ چهره ها و دستهای انسانها است که هرگز به صورت خیالی یا غیر واقعی نقاشی نمی شوند. رنگ چهره ها و دستهای انسان در نگارگری ایرانی، برداشتی است که هنرمند از انسان و زیبا شناسی او دارد.

مینیاتور ایرانی زیبایی و درخشش خاص خود را در درجه اول به دلیل این موضوع دارد، که از هیچ سایه ای برای تیره کردن مایه های خالص رنگی در نقاشی استفاده نمی شود.

البته این امر ناشی از کاربرد درخشان و خالص ترین رنگها در نقاشی ایرانی می باشد، رنگ هایی که هنرمند نگارگر می داند چگونه آنها را با یکدیگر هماهنگ نموده و در کنار هم چیدمان نماید.

عده ای نیز بر این عقیده هستند که زیبایی نقاشی – مینیاتور ایرانی به واسطه به کارگیری رنگهای خالص و زیبای آن می باشد، درصورتی که آثار دیگری از نقاشی های ایرانی نیز موجود هستند که در آنها رنگ به کار برده نشده است ولی با این وجود هنوز زیبا و چشمنواز می باشند.

البته این به خاطر وجود خطوط نرم و متناسب در به تصویر کشیدن نقاشی ایرانی است که حتی بدون رنگ آمیزی نیز هنوز جذابیت خاص خود را دارا می باشد.

بنابراین همان گونه که رنگهای نقاشی ایرانی نوعی گیرایی خاص و جذابیت برای مخاطب را دارا می باشد، خطوط و انحناهای طراحی در نقاشی ایرانی نیز زیبا و چشمنواز است.

البته این موضوع برای محققان و جستجو گران هنر ناب پارسی کاملا واضح و روشن است؛ که عناصری که باعث شکوفایی و ماندگاری نقاشی ایرانی شده است، تنها مربوط به خطوط طراحی و رنگهای درخشان ایرانی نیست بلکه به عرفان و فلسفه ایرانی، همگامی نقاشی با ادبیات، تاریخ، فرهنگ ایرانی و همچنین با احساسات درونی و شخصی هنرمند ارتباطی خاص دارد.

نگارگران معاصر ایران را می توان به سه گروه اصلی با این مشخصات تقسیم نمود:

  • هنرمندانی که تحت تاثیر هنرهای سنتی – ایرانی و با الهام گیری از آن به پژوهش و تصویرگری پرداخته اند.
  • هنرمندانی که به پیروی از تکنیک و اصول کلاسیک و مدرن غرب، نقاشی هایشان را به تصویر می کشند.
  • هنرمندانی که تحت تاثیر اصول و سبک نقاشی ایرانی از یک سو و پیروی از تکنیک و اصول نقاشی کلاسیک و مدرن غرب از سوی دیگر ، با تلفیق این دو اسلوب با یکدیگر و نوع آوری نقاشی می نمایند.

به همین سبب نگارگران معاصر برای دست یافتن به چشم اندازهای بدیع و تازه ، عناصر جدیدی را در نگارگری ایرانی به کار گرفته اند.

برخی از این هنرمندان نگارگر پرسپکتیو را وارد آثار نقاشی خود نمودند و گروهی از کاربرد سایه روشن در نقاشی بهره فراوان بردند. برخی دیگر نیز از این گروه هنرمندان نقاش، تنها در بیان حالات عاطفی چهره ها در تصاویر نگارگری – مینیاتور تاکید بیشتری داشته و برای اصالت آن سعی فراوان نموده اند.

مطلب پیشنهادی برای مطالعه در زمینه نگارگری ، کاربرد رنگ و قلم مو :

کاربرد انواع رنگ و قلم مو در نقاشی مینیاتور

کاربرد رنگ در نگارگری ایرانی :

  • رنگهای جسمی :

رنگهای گوآش و اکریلیک که خاصیت پوشانندگی بیشتری دارند، در زمره رنگهای جسمی قرار می گیرند. در این شیوه رنگ گذاری کمی آسان تر می باشد و روی بوم کاغذی و با روش خشک قابل اجرا می باشد.

  • رنگهای روحی:

رنگهای آبرنگ و رنگهای جوهری که بسیار شفاف بوده و قدرت پوشانندگی کمتری دارند، به رنگهای روحی معروف هستند. رنگ گذاری با این رنگها کمی مشکل بوده و بیشتر از روش مرطوب کردن سطح قبل از رنگ گذاری استفاده می شود.

در نهایت آنچه قابل اهمیت است، اسلوب اولیه طراحی در نقاشی ایرانی و سپس رنگ گذاری خالص و درخشان مرتبط با موضوع نگارگری، همگامی با عرفان و همچنین ادبیات بی نظیر در تاریخ ایران می باشد.

و در آخر احساسات پاک، تفکر و خلاقیت ذهنی هنرمند نگارگر است که آثاری اینگونه بدیع و سزاوار ستایش را که تنها توسط دستان چیره دست نگارگر ایرانی خلق می شوند، به جهانیان ارایه می دهند.


  • مجموعه هنر خورشید | پاییز | ۱۳۹۸ شمسی .

    © تمامی حقوق این وبلاگ محفوظ و متعلق به مجموعه هنر خورشید میباشد.