انواع خاک سفالگری

کاربرد خاک در ترکیبات مواد سفالگری و صنعت سرامیک

 

یک خاک خوب برای سفالگری، چه نام دارد و از چه ترکیباتی تشکیل می شود.

ترکیبات خاک کائولن :

کائولین که به آن خاک چینی نیز گفته می شود از خالص ترین انواع خاک سرامیک می باشد و از تجزیه فلدسپات در مجاورت هوا و آب به وجود می آید.

ذرات خاک کائولن درشت بوده و در دمای ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد متخلخل و در دمای ۱۸۰۰ به صورت مذاب درآمده و در نهایت دمای ۱۵۰۰ درجه سانتی گراد به صورت کامل پخته می شود.

• ترکیبات خاک بال کلی:

این خاک نوعی رس رسوبی ریز دانه می باشد که دارای آهن زیاد و همچنین خاصیت چسبندگی آن بسیار قابل توجه است. خاک بال کلی از خاکهای نوع دوم بوده و نقطه ذوب آن پایین تر از نقطه ذوب خاک کائولین می باشد.

در واقع خاک بال کلی و کائولین هر دو مکمل یکدیگر هستند و به همین جهت آنها را در صنعت سفال و سرامیک سازی با هم مخلوط می کنند.

این خاک در دمای ۱۳۰۰ درجه سانتی گراد به طور کامل متراکم و سخت می شود. درصد انقباض بال کلی %۲۰ بوده و از آن برای اصلاح گل هایی که چسبندگی کمتری دارند، استفاده می نمایند.

ولی نباید مقدار ترکیب آن برای اصلاح خاک سفالگری از %۱۵ بیشتر باشد. رنگ بال کلی، به دلیل داشتن کربن زیاد خاکستری می باشد که در زمان پخت سفال در کوره ، کربن آن سوخته و تاثیری بر روی رنگ اصلی بدنه سفال نخواهد داشت.

• ترکیبات خاک چینی :

برای تهیه خاک چینی باید انواع خاک و مواد را با این نسبت با هم ترکیب نمود تا گل مناسب برای تهیه ظروف چینی آماده شود.

فرمول ترکیبات خاک چینی:

کائولن %۴۰ – بال کلی %۱۰ – فلدسپات %۳۰ – کوارتز % ۲۰ .

طبق این فرمول مقدار مناسب خاک ها را با یکدیگر ترکیب می نمایند، خاک کائولین در ۱۵۰۰ درجه سانتگراد پخت می شود ولی با افزودن مقدار مناسبی از فلدسپات، دمای پخت آن را می توان به ۱۳۰۰ درجه کاهش داد.

برای جلوگیری از پیچش سفال، ماده کوارتز را نیز به آن اضافه نمود. همچنین برای چسبندگی بیشتر گل باید %۱۰ خاک بال کلی نیز به ترکیب اصلی خاک چینی اضافه کرد.

• ترکیبات خاک بنتونیت:

نوعی خاک رس مخصوص ریزدانه است که به منظور افزایش قابلیت کارپذیری بدنه ها به مقدار کم در ترکیبات افزوده می شود تا به مواد خام ویژگی پلاستیکی مطلوبی بخشیده شود.

همچنین برای سوسپانسیون لعاب و ته نشین نشدن مواد لعاب، مقدار کمی از آن در ترکیبات مواد اولیه لعاب نیز به کار برده می شود.

• ترکیبات خاک گل نسوز:

خاک نسوز در برابر حرارت زیاد دوام و مقاومت زیادی دارد و بعضی از انواع آن چسبناک و بعضی فاقد چسبندگی می باشند. از ترکیب این خاک با رسی های دیرگداز و شاموت دار می توان بدنه هایی بزرگ سفالین ساخت، چون این نوع بدنه ها از انقباض کمتری برخوردار هستند.

رنگ این گل بعد از پختن در کوره قهوه ای تیره می شود. از این گل برای ساختن آجر نسوز به دلیل نقطه ذوب بالایی که دارد نیز استفاده می شود. همچنین برای ساخت کوره و تجهیزات آن مانند: طبقات، صفحات و پایه ها نیز استفاده می شود.

• ترکیبات خاک فلینت :

خاک فلینت یا سنگ چخماق، همچون ماده کوارتز در بیشتر نقاط ایران یافت می شود و لعاب سازان آن را بسیارمصرف می کنند.

همچنین به اسم سنگ شیشه در کارخانجات شیشه سازی به کار برده می شود. فلینت نیز دی اکسید سیلیسیم است ولی درجه خلوص بالاتری دارد و به علت ریزدانه بودن کریستال های آن برای کاربرد در صنعت سرامیک بسیار مناسب است.

• ترکیبات خاک رس آجرسازی :

خاک رس آجر قرمز، این نوع مواد خام رسی برای ساخت آجرهای ساختمانی مناسب هستند و به طور معمول در همه جای کره زمین به وفور یافت می شوند.

از رس قرمز – قرمز پخت برای ساخت ظروف سفالی نیز استفاده شده است ولی به دلیل نفوذ پذیری بیش از حد این نوع سفال نسبت به آب ، کاربرد کمتری در صنعت سفال و سرامیک سازی دارند.

البته وقتی رس قرمز به ترکیب بدنه های سفالین اضافه می شود، رنگ بدنه سفال پخت شده نسبت به میزان ترکیب این رس قرمز، از رنگ قرمز تا رنگ پرتغالی قابل تغییر است.

• خاک سفالگری :

یک خاک سفالگری خوب برای ساختن ظروف سفالین، باید از ویژگی های مطلوبی برخوردار باشد:

• باید بتوان با این خاک و گل، با چرخ سفالگری و یا با تهیه دوغاب مناسبی از آن به روش ریخته گری فرم و شکل دلخواه ظرف و یا حجم سفالین را به دست آورد.
• همچنین یک گل سفالگری خوب باید بدون ترک برداشتن، قابلیت خشک شدن قابل قبولی داشته  و در ضمن بدون داشتن انقباض زیاد پس از پخت کامل به بدنه ای سخت و متراکم تبدیل شود.
• در ضمن سفال بعد از طراحی و اجرا، پس از پخت در کوره باید از رنگ و درجه شفافیت مطلوبی نیز برخوردار باشد.

• ---

  مجموعه هنر خورشید | تابستان | ۱۳۹۸ شمسی .

  © تمامی حقوق این وبلاگ محفوظ و متعلق به مجموعه هنر خورشید میباشد.